Chinatown sa Mandawe

SA BARANGGAY ng Intsik sa Cebu, tinawag na Mandavi (Mandawe ang tawag ngayon), mahigit 200 ang nakatira subalit isa lamang sa kanila ang catholico. Minabuti kong mag-aral ng salitang Intsik upang maturuan at mabinyagan sila.

Pinadalhan ako ni Luis delas Marinas, ang governador sa Manila (si Luis Perez Dasmariņas, 1593-1596), ng binatang Intsik na kinatulong ko sa pagtuturo sa mga Intsik na nagsimulang dumagsa sa simbahan upang matutuo ng catholico.

Nuong 1596, bininyagan namin ang maraming Intsik, kasama ng kanilang mga asawang Bissaya (Bisaya o Sugbuanon). Panguna sa kanila ang 2 mayamang Intsik, si Lorenzo Ungac at si Salvador Tuigam.

Gawi ng mga Intsik na mahaba ang buhok, sinusuklay nila araw-araw at itinirintas sa ulo, bilang parangal sa sarili. Gawi naman namin na putulin ang mahabang buhok ng mga binibinyagan bilang pahiwatig ng kanilang

  PAGHANAP  SA  MGA  UNANG  PILIPINO:     Cronicas Espaņola

Kasaysayan  Ng  Mga  Pulo  Ng  Pilipinas, 1595-1602
Relacion de las Islas Filipinas
ni Pedro Chirino
In-English ni Frederic W. Morrison ng Harvard University, at ni Emma Helen Blair

pagba-bagong buhay. Hiniling ni Ungac at ni Tuigam, kung maaaring huwag putulin ang buhok nila at sila ay mawawalan ng dangal, tulad daw ng gawi ng mga frayle na nagbalbas at nagbigote. Mahigpit ang utos ng mga obispo at arsobispo tungkol sa pagputol ng buhok kaya ayaw ko silang binyagan hanggang hindi sila nagpapagupit.

Nuong araw ng binyagan, dumating si Tuigam, kasama ang maraming Intsik. Ibinigay sa akin ang gunting at hiniling na ako ang unang pumutol sa kanyang buhok. Ginupit ko ang buhok minsan, ang kasama niyang barbero ang tumapos sa gupit.

Mula nuon, wala nang umangal tungkol sa pagputol sa mahabang buhok.

Unang Colegio sa Cebu, Lumaganap ang Pag-canta

Nuong ding Septiembre 1596, nagsimula ang pagturo ng 6 frayleng Jesuit sa Colegio de San Jose sa Cebu sa mga Espaņol, Portuguese, Intsik, Bisaya at mga Tagalo (Tagalog), at iba pang mga tao mula sa maraming puok na naparuon upang magkalakal at makipag-ugnay. Dalawa kaming marunong ng salitang Intsik, pati na ng Bisaya at Tagalog, na gamit namin sa pagtuturo ng pagbasa, pagsulat, pagbilang (arithmetic) at pagiging catholico.

30 SIMBAHAN ang itinayo ng mga Jesuit at nanatili sila sa kapuluan ng mga Pintados (Visayas) sa sumunod na 2 taon. Sa mga puok na walang frayle,

pinili nila ang mga butihing binyagan upang turuan ang mga tao ng awit at dasal at manguna sa pagsamba tuwing Linggo.

Lumaganap ang pag-awit ng mga Bisaya ng mga canta ng simbahan, hindi lamang sa kani-kanilang tahahan kundi pati na sa mga bukid habang nagsasaka at sa dagat habang nangingisda o namamangka.

Dahil sa kulang ang mga frayle, naglayag si Fray Francisco de Vera at, pagkaraan ng 4 buwan, dumating sa Nueva Espaņa (Mexico) nuong Junio 1598. Pagal na sa hirap si De Vera sa paglingkod niya sa Pilipinas, kaya si Fray Diego Garcia, ang rector ng colegio ng Mexico, ang nagdala ng mga karagdagan Jesuit sa Manila.

Nakaraang kabanata                       Balik sa itaas                       Tahanan: Mga Kasaysayan Ng Pilipinas                       Lista ng mga kabanata                       Sunod na kabanata