Pagsulat  at  Pagbaybay  ng  Pilipino

LAHAT ng mga tagapulo dito ay mahilig magbasa at masulat, at wala kahit isang lalaki, at lalong walang babae, na hindi marunong bumasa at sumulat sa baybayin na gamit sa pulo ng Manila (Luzon), baybaying kaibang-kaiba sa ginagamit sa China, Japan at India.

Malinaw na nakikita ito sa kanilang baybayin: Mga Patinig Ang 3 patinig (vowels) ay naisusulat sa 3 titik (letras, characters) lamang. (Ang E at I ay nagpapalitan, batay sa kataga (palabra, word) na ginagamit. Gayon din nagpapalitan ang O at U.)

Mga Katinig A 12 Ang mga katinig (consonants) at ang pagbasa sa mga ito ay karaniwang may kasamang tunog ng patinig na A. Kaya maisusulat, at mababasa, ang katagang cama (bed) sa pamamagitan ng 2 titik lamang. Kama Kapag naglagay ng tuldok (punta, point) o kuwit (comma) sa ibabaw ng titik, ang pagbasa ay may kasamang tunog ng

  PAGHANAP  SA  MGA  UNANG  PILIPINO:     Cronicas Espaņola

Kasaysayan  Ng  Mga  Pulo  Ng  Pilipinas, 1595-1602
Relacion de las Islas Filipinas
ni Pedro Chirino
In-English ni Frederic W. Morrison ng Harvard University, at ni Emma Helen Blair

Kami patinig na E o I. Kaya ang katagang cama ay nagiging cami. Kapag sa ilalim inilagay ang tuldok o kuwit, ang tunog ay pinapalitan ng patinig na O o U. Sa ganitong paraan, ang Kamo katagang cama ay nagiging camo (kami, sa wikang Bisaya).

Ang tunog ng huling katinig ay hindi naisusulat, kaya ang sulat Kanta sa katagang canta ay cata, at ang balbas ay baba. Balbas

Sa pamamagitan nitong mga titik, madali silang nagkakaunawaan at naisusulat nila ang kanilang mga balita at kuru-kuro. Ang bumabasa ang nagdadagdag ng mga nawawalang mga katinig, madali kapag nasanay.

Dati-rati, ang pagsulat nila ay pababa mula sa itaas, at nagsi-simula sa kaliwa. Ang kasunod na hanay (column) ay sa kanan. Ginaya nila mula sa atin ang pagsulat pakanan, mula sa kaliwa, at Mga Katinig E pababa mula sa itaas - sa ilalim ng unang hanay ang sunod na hanay.

Ang gamit nilang sulatan ay mga dahon at kawayan, ang pangsulat ay matalas na bakal. Ngayon, ginagamit pa rin nila ang mga ito subalit naturuan na namin silang gumamit ng papel at pinatulis na balahibo ng pakpak (pluma, quill).

Mga Katinig O Natuto na rin silang bumasa at magsalita sa ating wika, at ang pagsulat nila ay mas mahusay kaysa sa atin dahil marunong sila at madaling matuto ng kahit ano. Nakapagpasulat na ako sa kanila ng mga magagandang liham.

Sa Tigbauan, nagkaruon ako ng isang mag-aral na batang lalaki. Pagaya-gaya lamang sa mga sulat na tinanggap ko, natuto siyang sumulat nang napaka-ganda sa luob lamang ng 3 buwan. Dinaig pa ang sulat ko, kaya ipina-copia ko sa kanya ang mga mahahalagang kasulatan ko. Ayos at walang mali ang isinulat niya.

Nakaraang kabanata                       Balik sa itaas                       Tahanan: Mga Kasaysayan Ng Pilipinas                       Lista ng mga kabanata                       Sunod na kabanata